Deo grada koji poznajemo kao Obilićev venac spada svakako u jedan od embriona urbanog razvoja Niša u XIX i početkom XX veka. Kao neki urbani nastavak centra grada koji se prostire prema istoku, pružajući se od glavne arterije ulice kralja Milana Obrenovića čineći tako njegov neposredan deo i staru urbanu celinu.
Kako stoji u izvorima, pre oslobođenja od Turaka ulica koju danas čini Obilićev venac je krivudavi sokak nalik većini niških ulica toga vremena sa već formiranom zanatsko-trgovačkom kolonijom. Transformaciju doživljava odmah nakon oslobođenja od Turaka 1878 godine i kao jedna od prvih ulica koje su regulisane po Vinterovom projektu za regulaciju varoši dobija pravac i za to vreme neuobičajenu širinu u odnosu na stešnjene niške uličice i sokake.
Osim novih urbanističkih i arhitektonskih rešenja možemo reći da se namena i funkcija ulice Obilićev venac nije mnogo promenila od svojih najranijih dana. Nju i danas uglavnom čine trgovine i radnje pa i ostaci nekih zanatlijskih esnafa kakav je bio voskarski ili limarski. Tako i danas kada opisuju neku lokaciju na sredini Obilićevog venca nišlije kažu „kod Šojke“, što se odnosi na staronišku voskarsku radnju pokojnog Đure Nikodijevića – Šojke na uglu ulice Jug Bogdanove i Obilićevog venca.
Uoči Prvog svetskog rata Obilićev venac je razvijeni i dobro formirani trgovačko zanatlijski deo Niša i kao takav ostaće i između dva rata. Do Prvog rata ovde se naseljavaju i svoja domaćinstva formiraju uglavnom pripadnici srednjeg radničkog sloja bez nekih posebnih odstupanja:dućandžije, zanatlije, kafedžije i nešto radnika i seljaka iz okoline. Kuće koje su se pružale duž ulice su bile prizemne ali kasnije počinje da bude sve više onih koje imaju sprat.
Uoči Prvog svetskog rata otvara se dosta bakalskih radnji sa tzv. „kolonijalnom robom“, a najpoznatije su pripadale trgovcima Vlajku Mitiću, Radomiru Milićeviću, Slavku Jankoviću, Sotiru Baltazareviću i Todoru Živkoviću. Pored trgovina i bakalnica u ulici je bilo i dosta zanatlija raznih profila limara, sapundžija, voskara, krojača, pintera i sarača. Bile su tu i nišlijama dobro poznate bravarske radnje Vlajka Dimića i Uroša Dimitrijevića i potkivačke Petra Jovanovića i Ilije „Sićevčanina“.
Nakon Prvog svetskog rata ulica dobija i reprezentativnu zgradu Južnomoravske banke. U delu prema današnjem Trgu Kralja Aleksandra, na prostoru koji danas zahvataju zgrade Pravnog i Ekonomskog fakulteta, sve do početka Drugog svetskog rata nalazio se tržni magacin za otkup i prodaju koža i žita čiji su vlasnici bili niški Jevreji. Na istom prostoru do nih nalazila se i daščara Vuleta Veličkovića.
Kuriozitet ovog kraja skoncentrisanog oko glavne ulice Obilićev venac predsatlale su brojne kafane. Naime, na malom prostoru egzistiralo je na desetine kafana i kafedžinica od koji su neke istovremeno bile i kupleraji i prenoćišta. Na tzv. ,,triangli,, pruge Niš-Pirot nalazila se kafana ,,Imperijal,, čiji je vlasnik bio Krsta Marjanović. Bila je to prizemna zgrada malih gabarita sa više soba, a kako je zabeleženo vlasnik je bio poznat po tome što je držao muziku. Ovu kafanu i desetinu objekta oko nje srušili su Nemci na početku Drugog svetskog rata prilikom prosecanja nove železničke trase za železničku prugu. Kafana ,,Bukurešt,, nalazila se na mestu današnjeg ulaza u stambenu zgradu broj 70. Bila je vlasništvo Jove Petrovića. Na prostoru današnjeg broja 50 nalazila se kafana ,,Rojal,, kasnije ,,Morava,, na čijem mestu je podignuta knjižara ,,Gradina,,. Na današnjoj adresi Obilićev venac broj 48 nalazila se kafana pod imenom ,,Dva Crnogorca,, u omanjoj i skromnoj kući. Jedna od popularnijih kafana u Nišu koja se nalazila u ovom kraju bila je ,,Baštovan,, Đorđa Miladinovića. Bila je čuvena kao porodična i domaćinska kafana koja je ispod prizemlja imala prostrane podrume u kojima se čuvalo vino i rakija koje je proizvodio sam vlasnik. Iza kafane nalazilo se veliko dvorište popločano turskom kaldrmom, a jedan deo objekta koji se nalazio u ulici Visokog Stevana služio je za noćenje posetilaca najčešće seljaka koji su boravili u Nišu. I kafana pod imenom ,,Bečlijska,, vlasnika Sotira Mitića-Bečlije bila je jedna od većih porodičnih kafana u ovom delu grada smeštena na broju 83 a. I Bečlija je proizvodio vino i rakiju koje je služio mušterijama. Zabeleženo je i da su dve kafane imale bilijarske stolove ,,Beograd, Serafima Milića i ,,Bitolj,, (na današnjem broju 38). Na mestu gde se danas nalaze prostorije Lovačkog udružeja-Niš (broj 41) vlasnik Mile zvani ,,Cura,, držao je kafanu ,,Zlatno burence,, ispred koje je tokom leta postavljao stolove i veliku skaru.
Veliki broj objekata u delu koji zahvata Obilićev venac stradao je za vreme Drugog svetskog rata, ali se i danas mogu videti obrisi nekadašnjeg starog Niša kao što je kuća trgovca Dragutina Baltazarevića koja dominira na uglu ulice Jug Bogdanove i Obićevog Venca prema Trgu Kralja Aleksandra ili i danas gotovo nepromenjena kuća voskara Šojke preko puta.
Značajni su ostaci u objektima u nizu od broja 12 i 18 do brojeva 20 do 24. Na žalost nebriga o ovakvom nasleđu je više nego evidentna, a jedini objekat koji je pod nekom vrstom zaštite predstavlja zgrada Južnomoravske banke koji i dalje odoleva i svedoči o nekom prošlom životu ovog dela grada.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
