Baraka “Dud” danas je mesto za kreativce: Kuća starih zanata je “muzej zanatstva”

Baraka “Dud”, gde je danas smeštena Kuća starih zanata, bilo je mesto gde je nekada davno bio smešten  Omladinski turistički biro /OTB, iz vremena Omladinskih radnih akcija jer je čitav taj prostor pripadao omladinskom naselju tj. akcijašima, sa svim pratećim objektima i restoranom “Mladost”.

Upravo je taj restoran rekonstrukcijom od napuštenog objekta pretvoren najpre u Kuću starih zanata još 2010/2011. godine a početkom 2023. godine ovaj prostor prerasta u Degustaciono edukativni centar, kao projekat podržan iz EU fondova. Zgrada ispred danas jeste Kuća starih zanata koja sada ima moderniji izgled, zahvaljujući muralima koje je iscrtao niški umetnik Eško Kurtić i ovom delu grada dao potpuno novi izgled, pomešavši stare slike i obnovljeno zdanje.

Kuća starih zanata danas jeste “muzej zanatstva” i to usred Jagodin male, jednog od najstarijih delova grada. Ovo zdanje danas čuva stare spise, dokumente o počecima zanatstva u tek začetoj niškoj varoši po oslobađanju od Turaka. Ovde mogu da se nađu slike prvih niških zanatlija, njihova majstorska i kalfenska pisma.

Davno još Gradska opština Pantelej inicirala je ideju da se formira „Etno kutak“ koji dočarava nekadašnju nišku varoš, partneri su na samom početku bili članovi gradskih udruženja. Projekat je zamišljen kao primer urbane reciklaže, jer se novi sređeni prostor nastao sanacijom i prenamenom napuštenog objekta barake „Dud“.

Nekada ruiniran objekat predstavljao je ruglo i ostavljao upadljivo ružnu sliku o jednoj od najreprezentativnijih lokacija na ulazu u Gradsku opštinu Pantelej i naselje Jagodin mala.

Da se slika promeni pomogli još tada a pomažu i danas “Aktiv žena” uz solidarnu, dobrovoljnu podršku Udruženja „Jagodinmalaca“, kao starosedelaca (sa pretežno muškim članstvom) i Udruženje ugostiteljsko turističkih poslenika Niša, sa jedinstvenim ciljem da se napušteni prostor ovog objekta stavi u funkciju.

Vrlo brzo je objekat oživeo uz izložbeno-prodajni prostor koji je opremljen postavkama rukotvorina, suvenira i čitave kolekcije etno eksponata kao baštine artefakata niške tradicije starih zanata koji odišu epohom zanatsko-trgovačke varoši. Od renoviranja prostor koriste razna udruženja kao gest podrške GO Pantelej (kojoj je ovaj objekat ranije poveren na raspolaganje) građanskom aktivizmu, građanskim inicijativama i preduzimljivosti proaktivnih udruženja u stvaranju novih vrednosti koje su od višestrukog značaja za zajednicu.

“Ovaj prostor korespondira sa širim, kulturno-istorijski izuzetno vrednim kompleksom u kome je zdanje „Engleskog doma“, nastalog početkom 20.veka, kao Dom za ratnu siročad iz I Svetskog rata, uz pomoć engleske kraljevske porodice i engleskih misionarki. Višenamenski prostor „Kuće starih zanata“ uz Degustaciono-edukacioni centar tradicionalne kuhinje ovog kraja, jeste celina koja nam je baš na ovom porstoru nedostajala. S obzirom da se u zaleđu nalazi i zidana bina za muzičko-scenske nastupe i razne koncerte otvorenog tipa, koja je obnovljena i oslikana muralom u duhu epohe omladinskih radnih akcija, od kada datira, zaokružena je celina novog kulturnog centra, kakav su dobili žitelji opštine Pantelej. Na ovaj način omogućena je nova i sadržajno potpunija ponuda lokalnom stanovništvu, ali i gostima grada”, rekla je Nataša Stanković, predsednica Gradske opštine Pantelej.

U Kući starih zanata svoje radove izlažu članice Udruženja “Aktiv žena” koje aktivno deluje u gradu na Nišavi već decenijama ali prevashodno ove vredne dame aktivnosti sprovode na području Gradske opštine Pantelej, gde je sedište Udruženja, kome gravitira više udruženja žena sa ruralnog područja ove opštine (iz Malče, Pasjače, Gornje Vrežine, kao i susedne opštine Niška Banja).  Ovde se te darovite žene svih dobi okupljaju kroz kreativne radionice. Bitno je napomenuti da uglavnom ove dame nemaju stalno zaposlenje, te se angažovanjem one trude da doprinesu zajednice. Jedna od njih jeste i Ljubinka Stanišić o kojoj su Niške Vesti već pisale.

Ovaj prostor mogu da koriste i ženska udruženja sa područja čitavog grada, koja se pretežno bave očuvanjem vrednosti tradicionalne kulture i negovanjem veština starih zanata, rukotvorina i proizvodima domaće radinosti, koja su međusobno povezana i umrežena sa srodnim udruženjima u okolnim opštinama, uključivanjem u zajedničke akcije, manifestacije i nastupe.

Ovaj Pantelejski ETNO KUTAK čuva tradiciju i vrednosti niške trgovačko zanatske varoši. Danas ovo jeste mesto za promociju, prezentaciju i afirmaciju brojnih udruženja i njihovih autentičnih proizvoda, sa stalnom izložbeno-prodajnom postavkom na novoformiranom, udarnom mestu, pod zajedničkim krovom sa Udruženjem starosedelaca u Jagodin mali. Udruživanjem i korišćenjem upravo ovog prostora za ove namene žitelji ovog starog naselja kao i čitave opštine Pantelej, čuvaju prepoznatljivosti, vidljivosti u autentičnom zdanju.

“Kuća starih zanata jeste na bitnom pravcu, prema Viniku, Kameničkom visu, Cerjanskoj pećini i Čegru gde prolaze čitave delegacije turista. U obnovljenom zdanju u Jagodin mali možemo da pored prikupljenih predmeta i fotografija prihvatimo i sačuvamo i druge predmete od familija sa prostora naše opštine kako bi sačinili jedinstvenu zbirku svega onoga što je krasilo stari Niš i našu Jagodin malu koja jeste jedno od najstarijih naselja u Nišu”, kaže Stanković koja dodaje da ovde već ima važnih istorijskih fotografija sa prostora Jagodin male, mosta preko Nišave, nekadašnje artiljerijske kasarne, fabrike šamija (preteče Niteksa) i drugih motiva s kraja XIX veka.

Zgradu Kuće starih zanata koristi i Udruženje Jagodinmalaca koji ovde imaju postavku koja predstavlja  vremeplov – Jagodin mala kroz minule epohe, od IV veka i perioda ranoghrišćanstva, sa eksponatima u vidu printova i replika predmeta iz jagodinmalskih ranohrićanskih grobnica.

Tekst je deo projekta “Stari zanati-novo doba”, koji je sufinansiran od strane Gradske opštine Pantelej na Konkursu za sufinansiranje projekata za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine u 2023. godini.

Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.