PRIČE IZ PANTELEJA: Matejevac, jedna od retkih niških seoskih sredina koju često posećuju turisti

Niški kraj, Matejevac, jedan je od retkih koji može da se pohvali da ga često posećuju turisti. Kako i ne bi kada je upravo u ovom delu Niša, koji pripada GO Pantelej izgrađen veliki broj manastira i crkava po kojima je prepoznatljiv, ali ima i višedecenijsku tradiciju u proizvodnji vina.

Ipak, meštani kažu da najviše vernika posećuje Manastir Sveti Jovan. Posebnu lepotu i čar mu daje i kanjon kroz koji se prolazi. Opština je uradila putnu infrastrukturu, osvetljenje.

Prema rečima većnika ove opštine Nemanje Rajkovića u Matejevcu Crkva Svetoga Petra i Pavla podignuta donatorstvom ljudi dobre volje. Ona je u zadnjoj fazi izgradnje, ali će i opština Pantelej izdvojiti 200.000 dinara za renoviranje crkvenog dvorišta.

„Popraviće se zid i staviće se panelna ograda, tako da će dvorište crkve biti u punom svetlu“, kazao je Rajković.

Nedaleko od sela Kamenica kraj Niša, u opštini Pantelej, nalazi se manastir svetog velikomučenika Georgija. Podignut je nakon pada Srpske despotovine 1459. godine.

“Manastir je podignut na temeljima nekog ranijeg antičkog svetilišta, koje nije bilo pagansko, već hrišćansko. Oko manastira postoji, takođe, i neka antička nekropola”, kaže o istoriji manastira đakon Dalibor Midić.

Interesantan je podatak da je u manastiru bila prepisivačka škola, koja je, pored najpoznatije “Resavske škole”,  bila jedna od najvećih na ovim prostorima.

“U ovom manastiru je bila izuzetno jaka prepisivačka delatnost. U arhivu Srpske akademije nauka u Sremskim Karlovcima se čuva jedan važan jevanđelistar koji je u manastiru, u kolibi, prepisao, za vreme mitropolita Georgija, neki kaluđer, čije ime nije ostalo zabeleženo”, govori đakon Dalibor.

Crkva se nalazi na jako lepom mestu, pored reke, okružena prirodom, te posete vernika, ali i turista, nisu retkost.

Gornji Matejevac je staro, još u predturskom periodu zaseljeno selo, na šta ukazuje već prvi turski popis iz 1498. godine koji ga zatiče sa 81 domaćinstvom (kućom), 23 neoženjena, 3 udovička domaćinstva, 1 porušenom vodenicom i prihodom od 9.347 akči.

U istom popisu pominju se i manastiri: Sveti Jovan, koji je „pust“ i Sveti Nikola (kod Huma) koji ima tri kaluđera.

Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, mesto je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas, a imalo je 102 kuća, 5 udovička domaćinstva, 18 samačka domaćinstva. Na predtursku zaseljenost upućuju i pojedini seoski toponimi, kakav je Metoh brdo (meštani ga izgovaraju Meto brdo), iz čega se da zaključiti da je selo najpre bilo srednjovekovni crkveni posed (metoh).

Na Metoh brdu se nalaze ostaci crkve Svete Trojice Rusalije, poreklom iz 12. ili 13. veka, koju meštani nazivaju „latinskom crkvom“.

“Interesantno je da je to jedna od rektih preživelih crkvi iz prednemanjićkog perioda. Potiče iz vremena pozne Vizantije, otprilike iz prve polovine XI veka, dakle pre raskola na Rimokatoličku i Pravoslavnu crkvu”, kaže đakon Dalibor Midić o istoriji ovog hrama.

Crkva je prvi put obnavljana u XV veku, za vreme vladavine despota Stefana Lazarevića, ali ubrzo nakon toga, zbog vlasti Osmanlija, hram biva napušten da samuje na ovom brdu.

Poreklom iz nemanjićskog perioda je i manastir Svetog Jovana, 1 km severno od seoskog naselja. Podaci o ovim sakralnim objektima, a naročito podatak o Metoh brdu, ukazuju na verovatnoću prvobitnog pripadanja Gornjeg i Donjeg Matejevca, a možda i još kojeg sela, crkvenom feudalnom vlastelinstvu. Takvu mogućnost potkrepljuje i činjenica da je manastir Svetog Jovana, u obliku feudalnog ostatka, sve do 1944. godine posedovao 26 hektara obradive zemlje i 14 hektara grabove šume.

Interesantan je podatak da se u manastiru čuvaju kosti svetaca, a za ikonu Svetog Jovana Krstitelja veruje se da je čudotvorna.

“Poznato je čudo vezano za ikonu Svetog Jovana Krstitelja, koja je za vreme bombardovanja 1999. godine plakala!” rekao je đakon Dalibor.

U doba turske vladavine Matejevac, kako Donji tako i Gornji, nosio je još jedan naziv – Muratovo.

Tekst je deo projekta „Priče iz Panteleja“ koji je podržan od strane GO Pantelej u okviru Konkursa za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja.

Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.