Zgrada komunističke opštine u Nišu, danas Narodna biblioteka „Stevan Sremac“, smeštena je na uglu ulica Borivoja Gojkovića i trga Pavla Stojkovića.
Spomenik je borbi i pobedi komunista Niša nad vladajućom buržoazijom u periodu između dva svetska rata.
Deklaracija komunističke opštine Niš
Od 28. avgusta 1920. do 26. juna 1921. godine u ovoj zgradi delala je komunistička opština sa Pavlom Stojkovićem na čelu.
Pobeda na opštinskim izborima krajem avgusta 1920. godine predstavlja najznačajniji datum u istoriji predratnog perioda radničkog i komunističkog pokreta Niša.
U ovoj zgradi je doneta poznata Deklaracija komunističke opštine Niša, kojom je ostvarena „opštinska samouprava“:
- u komunalnoj privredi -„potpunom kontrolom svih građana“
- u ishrani – otvaranjem maracina za kupoviiu hrane, instaliranjem mlinova, organizovanjem hlebarnica i mesarnica“
- u stambenom pitanju – rekviriranjem suvišnih prostsoija bogataša, praznih placeva i zidanjem stanova na opštinskom zemljištu“
- u higijeni i sanitetu – „otvaranjem ambulanti i opštinskih apoteka za besplatno lečenje stanovništva“;
- u socijalnim obavezama – organizovanjem berze rada i pružanja besplatne pomoći nezaposlenim radnicima i izdržavanje žrtava rata“ i
- u prosvetnom pitanju – organizovanje besplatne „slobodne i nereligiozne nastave“.
Arhitektura
Zgrada je podignuta u poslednjaj deceniji XIX veka. Projektant je nepoznat. Građena je za potrebe gradske opštine i u periodu pre Prvog svetskog rata u njoj je bila smeštena opštinska uprava – sud opštine grada Niša.
Građena je u duhu akademizma. Postavljena je ugaono, sa ugaonim ulazom, kasnije zazidanim, sa fasadom simetrične kompozicije, pravilnim rasporedom otvora i bogatom dekorativnom plastikom, uklonjenom prilikom renoviranja zgrade 1959. godine.
Zgrada danas
Posle oslobođenja Niša, oktobra 1944. godine, u ovoj zgradi je bio oformljen i neko vreme radio, Gradski narodnooslobodilački odbor – prvi organ vlasti ostvaren pobedom revolucije. U proleće 1959. godine ovde je smeštena gradska Narodna biblioteka „Stevan Sremac“ koja se i danas tu nalazi.
Spomenik kulture
Stavljena je pod zaštitu zakona 1983. godine. Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Niša izvršio je 1988. godine revitalizaciju zgrade, vrativši joj prvobitni izgled.
Priredio:
Novaković Milan
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
