Vidin kapija ili severna kapija u Niškoj tvrđavi jedan je od četiri ulaza (izlaza) na utvrđenom zemljanom bedemu koji su Osmanlije (tokom rekonstrukcije i dogradnje stare Antičke tvrđave) izgradile u periodu od 1719-1723. godine.
Ime je dobila po pravcu puta koji je vodio na sever, ka Vidinu (gradu na krajnjem severozapadu Bugarske).
Status i kategorija zaštite
Zbog svog istorijskog i arheološkog značaja Vidin kapija u Niškoj tvrđavi proglašena je, 23. decembra 1982. godine, za „Kulturno dobro od velikog značaja“ i pod brojem SK 289 uvedeno je u centralni registar spomenika kulture u Republici Srbiji. Kao osnov za upis u registar poslužilo je rešenje Zavoda za zaštitutu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS br.671/48 od 6. maja 1948. godine.
Nadležni zavod koji vodi lokalni registar i brigu o ovom arheološkom lokalitetu je: Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš.
Istorija
Tvrđava Hisar u Nišu, građena je kao utvrđeni zemljani bedem, na kome se nalazilo sedam bastiona – tabija, udaljenih međusobno po 200 metara. Na južnoj strani Tvrđave nalazio se rov širok osam do deset stopa i ispunjen vodom iz reke Nišave. U tvrđavu se moglo ući i iz nje izađin kroz četiri velike kapije, od kojih je iz zapadne vodio put ka Beogradu, severne ka Vidinu, južne ka Stambolu i Solunu i jugoistočne ka gradskom naselju izvan zidina tvrđave Jagodin mali.
Današnje utvrđenje artiljerijskog tipa podigle su Osmanlije u periodu od 1719. do 1723. godine na prostoru antičkog i ranog srednjovekovnog utvrđenja. Naime Sultanovom poveljom od 19. februara 1719. odlučeno je da se u Nišu izgradi jaka tvrđava. U proleće iste godine otpočeli su radovi po projektu glavnog arhitekte Mehmed age i njegovog brata Mustafa age, glavnog organizatora radova. Prve godine gradnje, 1719. godine, angažovao je više desetina hiljada spahija iz deset sandžaka Rumelijskog beglerbegluka, a 1722. godine iz 14 sandžaka. Poslednje godine gradnje bedema, 1723, dovedeno je 40 majstora kamenorezaca iz Carigrada, a bedem je zidalo 400 zidara. Završetak radova obeležen je svečanostima i postavljanjem ploče sa zapisom na Stambol kapiji, juna 1723. godine.
Kao i svako artiljerijsko utvrđenje, današnja Niška tvrđava ima poligonalnu osnovu, sa sedam nejednakih strana i četiri velike kapije (Stambol vrata, Beogradska vrata, Vodena ili jagodinmalska vrata i Vidinska vrata), jednom malom kapijom (tzv.poterna vrata, „vratanca“ kojima se izlazi u gradske rovove) i osam bastionih terasa. Sa bedemima dužine 2.100 m koji su široki 3 m, a visoki 8 m tvrđava zahvata površinu od 22ha, 80 ari i 52m².
Konačni, današnji izgled, Niška tvrđava dobila je 1737. godine kada su Osmanlije u njoj naknadno dogradile još nekoliko objekata.
Položaj, prostranstvo i izgled objekta
Vidin kapija u Niškoj tvrđavi, nalaze se na severozapadnom delu bedema Niške tvrđava, zapadno od današnje kapije za prolaz automobila i pešaka.
Kapija ima četiri bočne prostorije koje su služile za smeštaj stražara.
Vidin kapija jedna je od dve nedovoljno sačuvane kapije (od ukupno četiri iste namene) koja je van funkcije, i nije adekvatno prezentovana i prepuštena je zubu vremena.
Autor Fotografija:
Milan Novaković
ODLOMAK IZ KNJIGE
„Zemlja najlepše patnje“
Milan Novaković
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
