Pod nebom Medijane: Crkva Svetog apostola Luke

Na uglu ulica 7. juli i Kralja Stefana Prvovenčanog, u samom srcu Niša u Gradskoj opštini Medijana, nalazi se crkva Svetog apostola Luke. Iako spada u manje pravoslavne hramove, površine je 90 metara kvadratnih, pleni svojom jednostavnošću i prefinjenošću.

Živopis crkve radili su najpriznatiji umetnici u ovoj oblasti, kaže starešina, protojerej Svetislav Petrović. Odluka da bude sagrađena doneta je neposredno posle rata 1999. godine, gradnja je počela 2001. a završena 2009. godine.

Do 2011. godine crkva Svetog apostola Luke bila je deo Sabornog hrama, kada se deo bratstva Sabornog hrama se odvojio i ova crkva postala je zasebna parohijska zajednica. Slava crkve je 31. oktobra, kada je i dan Svetog apostola Luke.

Crkva u srcu Niša

Ideja za izgradnju hrama Svetog apostola Luke rodila se neposredno posle bombardovanja 1999. godine i vrlo brzo su gradski oci sa tadašnjim Episkopom niškim, a sadašnjim Patrijarhom Irinejom, počeli da je realizuju. Za mesto podizanja hrama Grad je dao skver u kome je bio mali park, tako da su dimenzije hrama diktirali gabariti placa. Hram ima sve što treba da ima pravoslavni hram, uključujući i lepo sređenu portu sa česmom. Ukupne korisne površine je 90 metara kvadratnih, a kupola je visoka 14 metara.

Spada u manje pravoslavne hramove, ima malu pripratu gde se nalazi crkvena prodavnica i pale sveće. Po rečima protojereja Petrovića nedostaje deo koji bi štitio sam ulaz hrama, ali zbog malo prostora, to je namerno izostavljeno.

 

Iz priprate ulazi se u brod crkve ili u naos, gde se narod moli i učestvuje u bogosluženjima, a postoji i oltarska pegrada, ikonostas.

Crkva ima, osim starešine protojereja Svetislava Petrovića, još dva sveštenika koji brinu o njoj i vrše bogosluženja, a to su protojerej-stavrofor Novica Mitrović i jerej Darko Kitanović.

Osim njih trojice, ovom hramu služe i protođakon Dragan Stamenković, koji je osim Bogoslovije završio i Medicinski fakultet i fizijatar je u niškom Domu zdravlja, kao i đakon Goran Vučković.

Najbliža je centru Niša i svojim parohijskim nadležnostima zahvata uži centar grada. Zidana je od 2001. do 2009. godine, a u njenoj izgradnji učestvovala je Eparhija niška, Grad Niš, a “Nišprojekt” je bio izvođač radova.

“Naravno, verni ljudi su davali dobrovoljne priloge, tako da su grubi radovi završeni 2009. godine, a iste godine počinje i bogosluženje. Prvo, kao hram koji je administrativno pripadao velikom niškom Sabornom hramu, a onda se kasnije 2011. godine pred Vaskrs, tačnije na Lazarevu subotu i Cveti, deo bratstva Sabornog hrama odvaja i postaje zasebna parohijska zajednica,” svedoči starešina crkve Svetog apostola Luke, protojerej Svetislav Petrović.

Živopis radili vrhunski umetnici

Živopis ove crkve, kao i Sabornog hrama, radili su umetnici ateljea “Lazarus” iz Beograda, a ikone na ikonostasu su rad akademskog slikara Petra Ilića iz Beograda.

“Velika, prestona ikona Majke Božje trojeručice rad je monahinje Arsenije, vrlo poznatog ikonopisca u Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Ikone u severnoj apsidi radila je popadija Danijela, supruga oca Dragana iz Zaplanjske parohije koja je u Rumuniji završila Akademiju za crkveno slikarstvo. Zajedno sa njom i profesorka Jadranka sa Fakulteta umetnosti u Nišu,“ objašnjava Petrović.

Njih dve su radile ikone velikih dimnezija, Vavedenje Presvete Bogorodice i Rođenje Presvete Bogorodice. Spasitelja u kupoli radili su umetnici ateljea „Lazarus“, što jeste bio težak zadatak budući da se kupola nalazi na 14 metara visine.

„Iako mala, crkva ima potpunu strukturu svakog pravoslavnog hrama. Na ulazu se nalazi mozaik svetog apostola Luke, našeg zaštitnika, i delo je akademskog slikara, Nišlije Ljubiše Brkovića“, kaže protojerej Petrović i dodaje da je retkost da pravoslavni hramovi imaju mozaike.

foto: Luka Radulović

Problem nedostatka Parohijskog doma

Starešina ovog hrama kaže da je jedini problem koji imaju nedostatak Parohijskog doma u kome bi se sveštenici i verni narod okupljali posle svetih službi, jer je poznato da u porti svih pravoslavnih hramova postoji takvo mesto. Trenutno postoje idejna rešenja koja je Grad dao, a ona se zasnivaju na izgradnji doma u neposrednoj blizini crkve.

„Trenutno smo u procesu da zajedno sa vlastima u gradu tu ideju i materijalizujemo. Crkva živi kao velika porodica i potrebno je da pored bogoslužbenog prostora postoji i prateći objekat za razgovor, administrativne potrebe hrama, druženje“, objašnjava.

U blizini crkve Svetog apostola Luke nalazi se i Filozofski fakultet, niške gimnazije „Stevan Sremac“ i „Bora Stanković“, tako da se ovde može videti dosta mladog sveta.

„Hram je na samom ulazu u veliki Bulevar Nemanjića, dosta je prolazno mesto, ljudi vole da dođu, jer je dostupan. Ne vodimo evidenciju koliko ljudi dođe, to je promenljivo. U običnim danima, kad ljudi krenu na posao, mladi u škole, imaju i tada običaj da svrate,“ kaže Petrović.

Posle Sabornog hrama, crkava Svetog Nikole, Pantalejmona i Svete Petke, ovo je u Nišu trenutno jedan od najposećenijih hramova.

„Trudili smo se i portu da sredimo. Hvala darodavcima, mobilijar je dar Direkcije za izgradnju grada. Ispostavilo se da je pun pogodak, jer nam dolaze roditelji sa decom, a porta je oivčena i bezbedna za igru dece. Porte hramova su upravo i pravo mesto za to“, dodaje.

 

Sveti Luka

Sveti Luka jedan je od prvih propovednika hrišćanstva, savremenik Isusa Hrista i autor jednog od četiri Jevanđelja. Crkva ga smatra osnivačem hrišćanskog ikonopisa, pošto je živopisao tri ikone Presvete Bogorodice i ikone Svetih apostola Petra i Pavla. Ovaj svetitelj rodom je iz Antiohije, u mladosti je izučio grčku filozofiju, medicinu i živopis. Život je okončao u 84. godini kada ga, kako je zapisao vladika Nikolaj Velimirović, “idolopoklonici udariše na muke Hrista radi i obesiše o jednu maslinu u Tebi Beotijskoj”.

Praznik je u narodu poznat kao Lučindan i česta je slava srpskih pravoslavnih porodica. Vernici ga slave i kao iscelitelja i zaštitnika pojedinih zanata.

U Srbiji se 31. oktobra koncima opasuju torovi da vukovi ne dave stoku, uz reči: „Ide Luka, evo vuka“ ili „Sveti Luka, sneg do kuka“ jer nastupa zima, kada se vukovi približavaju selima. U južnoj Srbiji po prvom gostu ili posetiocu koji uđe u kuću znaju kakva će godina, odnosno zima biti.

Pisanje teksta o crkvi Svetog apostola Luke blagoslovio je Episkop niški Arsenije

Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.