Na Vidovdan 1914. godine u Sarajevu, pripadnik Mlade Bosne, Gavrilo Princip izvršio je atentat na austrougaskog nadvojvodu Franca Ferdinanda, što se smatra povodom za početak Velikog rata. Na današnji dan, 28. juna 1892. godine rođena je i Milunka Savić, najodlikovanija žena u Prvom svetskom ratu.
Vidovdanski atentat u Sarajevu
Sarajevski atentat, poznat i kao Vidovdanski atentat, dogodio se 28. juna 1914. godine kada je student Gavrilo Princip pucao iz neposredne blizine i ubio nadvojvodu Franca Ferdinanda, naslednika austrougarskog prestola, i njegovu suprugu vojvotkinju Sofiju Hotek od Hohenberga dok su se vozili Sarajevom, glavnim gradom Kondominijuma Bosne i Hercegovine. Austrougarska je Bosnu i Hercegovinu okupirala 1878, a formalnu aneksiju izvršila 1908. godine.
Princip je bio deo grupe od šest atentatora zajedno sa Muhamedom Mehmedbašićem, Vasom Čubrilovićem, Nedeljkom Čubrilovićem, Cvjetkom Popovićem i Trifkom Grabežom, dok je grupom koordinisao Danilo Ilić.
Svi osim jednog su bili Srbi i članovi studentskog revolucionarnog pokreta koji je kasnije postao poznat kao Mlada Bosna.
Politički cilj atentata bio je oslobađanje Bosne i Hercegovine od austrougarske vlasti i uspostavljanje zajedničke jugoslovenske države. Atentat je ubrzao Julsku krizu koja je dovela do austrougarske objave rata Srbiji i početka Prvog svetskog rata.
Heroina Milunka Savić
Milunka Savić rođena je 28. juna 1892. godine kako piše u njenoj članskoj karti udruženja rezervnih vojnih starešina, u selu Koprivnica kod Jošaničke Banje u Staroj Raškoj, od majke Danice i oca Radenka, kao najstarije dete. Danas se navršava 131 godina od njenog rođenja.
Kada je po objavljivanju Ukaza o mobilizaciji 30. septembra / 3. oktobra 1912. godine, i došlo do masovnog odziva, Milunka je odlučila da se prijavi na jednom od mobilizacionih zborišta u Beogradu, a registrovala se pod imenom Milun Savić.
U Balkanskim ratovima 1912. godine i 1913. godine borila se preobučena u muškarca. Njen anatomski pol otkrilo je bolničko osoblje, posle ranjavanja u Bregalničkoj bici, skoro godinu dana posle pristupanja srpskoj vojsci.
U Prvom svetskom ratu, takođe se prijavila kao dobrovoljac. Primili su je Vojvoda Putnik i Kralj Aleksandar, koji je rasporedio u Drugi puk.
Bila je deo „Gvozdenog puka“, najelitnijeg Drugog puka srpske vojske „Knjaz Mihailo“. U ovom puku, osim nje, borila se i Škotlanđanka Flora Sands. Milunka se istakla kao bombaš u Kolubarskoj bici. Tu je, za višestruko herojstvo, dobila Karađorđevu zvezdu sa mačevima.
U jesen 1915. godine u Makedoniji je teško ranjena u glavu i tako povređena se povlačila preko Albanije. Posle nekoliko meseci oporavka vratila se na Solunski front, gde je učestvovala u bitkama, na leto i jesen 1916. godine. Tu se istakla u bici na Kajmakčalanu, u okuci Crne reke, kada je „gvozdeni puk“ bio priključen 122. francuskoj kolonijalnoj diviziji.
Tada je zarobila 23 bugarska vojnika.
Dobila je mnoga odlikovanja, među kojima i dva francuska ordena Legije časti i medalju „Miloš Obilić“.
Jedina je žena na svetu koja je odlikovana francuskim ordenom Ratni krst sa zlatnom palmom.
Nakon Drugog svetskog rata, vlast joj je 1945. godine dodelila penziju i starost je provela u svojoj kući na Voždovcu, u društvu unuka i redovnim susretima sa vojnim veteranima.
Skupština grada Beograda dodelila joj je, 1972. godine, jednosoban stan u naselju Braće Jerković, na 4. spratu u zgradi bez lifta. Godinu dana kasnije, nakon tri moždana udara, umrla je štrikajući (prema ispovesti njenog unuka) u tom stanu 5. oktobra 1973. godine. Porodična kuća je prodata 1974. godine.
Sahranjena je na Novom groblju, u Beogradu, a njeni posmrtni ostaci preneti su iz porodične grobnice u Aleju velikana, 40 godina nakon smrti, 10. novembra 2013. godine.
Milunka Savić je najodlikovanija žena Prvog svetskog rata.
Podsetimo, juče, 27. juna, otkriven je spomenik Milunki Savić na Voždovcu, gde je heroina iz Prvog svetskog rata živela.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
