Arnaut pazar je stari naziv za nekadašnju glavnu gradsku pijacu, koja se nalazila na prostoru današnjeg Trga Pavla Stojkovića i Kralja Aleksandra, od sredine XVIII pa sve do sredine XX veka. Njen nastanak se poklapa sa izgradnjom niške tvrđave (1719—1723), kada se težište grada seli na levu obalu Nišave i na delove grada izvan gradskog jarka. Poznato je da je niški deferdar Abdurahman-efendija prodao parcele oko Prokupačke kapije sa spoljašnje strane varoškog plota jamacima (mladim janičarima) koji su tu gradili dućane i hanove. Oko tih dućana i Ibrahim Bašinog hana vremenom će se formirati novo gradsko jezgro sa najvećom pijacom, poznatijom kao Arnaut pazar.
“Glavna je pijaca na sredini varoši oko sadašnjeg Arnaut pazara, pred opštinskom kućom i na prostoru iza Arnaut pazara pošav ka leskovačkom drumu. No, kad je subotom pazarni dan, sav se Niš pretvori u pijacu: toliko dođe sveta, kola, kupaca i prodavaca, da je čoveku milo videti”- posle oslobođenja od Turaka 1882. godine u svom delu “Niš i niške znamenitosti” istakao je Živan Živanović, ugledni niški istoričar i narodni poslanik.
Nove gradske vlasti na petogodišnjicu oslobođenja Niša od Turaka 1883. godine donose odluku da podignu prvu javnu česmu tu na Arnaut pazaru. Mesto česme je odredio Franc Vinter, autor prvog Regulacionog plana varoši Niš (1879). U to vreme, pijaca se nalazila na kraju grada, a za česmu je kaptiran prirodni izvor.
Grandioznu granitnu česmu (bila je dosta veća od današnje) isklesao je Italijan kamenorezac Jozef Benedeto, koji je u Nišu radio i na poslovima izgradnje železnice od Beograda do Niša. Česma je brzo postala prepoznatljiva u narodu kao “Natalijina česma”, jer je bila posvećena kraljici Nataliji.
Natalija je kao supruga kralja Milana i majka budućeg kralja Aleksandra često boravila u Nišu, bila aktivna u društvenom životu i zbog toga veoma omiljena u narodu. Posle razvoda Natalije i Milana, a u skladu sa novonastalim okolnostima, na česmu je 1896. godine postavljena nova mermerna ploča sa natpisom u spomen na generala Lešjanina, oslobodioca Niša koji je te godine umro. Ipak, u javnosti je i dalje česma bila poznata kao “Natalijina česma”. Na tom mestu bila je sve do Prvog svetskog rata, kada je u vreme bugarske okupacije jednostavno nestala i ne zna se šta je bilo sa njom. Negde pred početak Drugog svetskog rata i pijaca se lagano ugasila, a na tom mestu kasnije su se oformila dva nova trga sa imenom Trg Pavla Stojkovića, prvog predsednika komunističke niške opštine, i Trg JNA.
Ne toliko monumentalna i grandiozna Natalijina česma na Trgu Pavla Stojkovića obnovljena je i ponovo postavljena 2003. godine.
Projekat izvornog izgleda česme uradile su arhitekte Milorad Vojinović i Sima Gušić, dok je korintski kapitel, dekorativnu plastiku uradio niški akademski vajar Ivan Felker.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
