U Svrljigu se danas održava 12. “Sabor gajdaša balkanskih zemalja“, u sklopu 13. “Belmužijade“.
Kao i na prethodnim, i na ovogodišnjem „Saboru gajdaša balkanskih zemalja“ učestvaće gajdaši iz cele Srbije, ali i iz okolnih zemaja, Makedonije, Grčke…
Pokrovitelj manifestacije Opština Svrljig, organizator Centar za turizam, kulturu i sport.
Sabor gajdaša / U srpskim krajevima gajde se prvi put pominju u 16. veku, zabeležio je jedan francuski putopisac.
Početkom druge polovine 19. veka dolazi do promena društveno-ekonomskih prilika i do obnavljanja muzičkog života u ondašnjoj Srbiji. U to vreme, beleže hroničari, „muzika u Srbiji, u početku vladavine Кneza Miloša, bila je vokalna, koji su izvodili mladji ljudi, žene i deca, ili instrumentalna, koju su izvodili, obično mladji ljudi, na gajdama, duducima i dvojnicama“.Sabor gajdaša
Prema navodima stručnjaka, u Srbiji postoji nekoliko tipova gajdi. U istočnoj Srbiji u upotrebi su svrljiške gajde, koje su u nekim zapisima nazvane i erske gajde kako bi se dobilo šire regionalno označavanje ovog instrumenta. xxnxx . (U Etnografskom muzeju u Beogradu pod inv. Brojem 8608. nalaze se erske gajde Dušana Stojanovića iz Кamenice, kod Niša, a jedan primerak njegovih gajdi je u Muzeju u Nišu).
Кao stari srpski naziv za ovaj instrument koristila se i reč –gadlje.
Svrljiške (erske) gajde su troglasni narodni muzički instrument. Dvocevna gajdenica ovih gajdi sastavljena je od melodijske i ostinantne svirale, koje u sazvučju sa velikom bordunskom sviralom ostvaruju troglasje. Sve tri svirale su „sviraljke klarinetskog tipa“, odnosno „sviraljke s jednostrukim udarnim jezičkom“, beleži Petar D. Vukosavljević, 1981. godine u brošuri Erske (svrljiške) gajde.
Gajde čine četiri osnovna dela: gajdenica, velike bordunska svirala (prdak), mešina i duvaljka.
Dr Dragoslav Dević, naš poznati etnomuzikolog za svrljiške gajde kaže da su u upotre bi bile već u devetnaestom veku. Početkom sedamdesetih godina dvadesetog veka u svrljiškom kraju su živeli mnogi aktivni svirači i najčešće posedovali gajde naslednjene od očeva, stričeva, rođaka.
U svrljiškom kraju na gajdama su se najviše svirala narodna kola poznata pod imenom – devla, osmoputka, sitan i krupan čačak, dunda, sitnica, jednostranka, poprikaš, rumenka, polomka, katanka, kukunješ, dunjeranka, trojanac, itd.
Na početku 21. veka aktivni, i jedini gajdaši u Svrljiškom kraju su Miodrag Mija Simić iz Lozana i Nenad Jovanović iz Prekonoge.
Jovanović često nastupa na takmičenjima i saborima, dok Simić svirkom na gajdama uglavnom uveseljava svatove na svadbama u Timočkoj krajini
Polovinom šezdesetih godine prošloga veka (1963-64) u svrljiškom kraju su bili aktivni sledeći gajdari: Vidoje Ilić i Rade Djordjević iz Beloinja, Vukoslav Todorović, Radosav Stevanović i Mihajlo Spasić iz Drajinca, Radisav Živković iz Кopajkošare, Vukašin Veličković iz Galibabinca, Cvetko Radovanović iz Lalinca, Đorđe Gojković iz Periša, Ranko Dimitrijević iz Burdima, Dušan Dinić iz Grbavča, Vuča Nikolić iz Niševca, Ljubomir Stanković iz Plužine, Borivoje Кostadinović iz Radmirovca, Milisav Mitić iz Davidovca, Radisav Milijić iz Niševca, Svetislav Živković iz Šljivovika, Jelenko Lazarević iz Izvora, izvesni gajdaš Miroslav – Čumburleja iz Pirkovca, koji je najčešće svirao na saborima u obližnjem manastir Sv. arhangelu Gavrilu, ali i na novosadskoj „najlon pijaci“.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
