Jedinstvene na Balkanu! Gusle koje su sokolile ranjenike i ratnike na ostvu Vido ponosno čuva Nišlija

Napravljene od kruškovog drveta iako su sve ostale izrađene od crvenog javora, imaju blizu 130 godina i najstarije su u ovom delu Balkana, to su gusle Živorada Mijačića, penzionisanog oficira i člana niškog Društva Guslara Ratko Pavlović – Ćićko.

Nišlija Živorad Mijačić čuva i nastavlja pradedovsku tradiciju guslara, čuvajući gusle koje su izrađene još 1894. godine.

Na ovim starim sačuvanim guslama urezano je „Lazar Mijačić 1894. god“ to nije ništa neobično jer ove gusle imaju gobatu istoriju, čuvane više od veka, prošle u rukama ratove i nedaće.

„Davne 1890. godine pleme Mijačića pod vođstvom mog čukundede Lakete preseljava se iz Ibarskog Kolašina u selo Visoka kraj Kuršumlije. S njim je i moj pradeda Lazar Mijačić koji posle punoletstva postaje graničar prema Turskoj na karauli Prepolac, gde je 1894. godine i napravio ove gusle, na koje osim ukrasa, urezuje svoje ime, prezime i godinu“, počinje priču za Niške Vesti Živorad Mijačić.

Sledi izbojanje Prvog balkanskog rata koji deda Mijačić dočekuje kao vojnik 2. čete, 2. bataljona, 2. prekobrojnog puka trećeg poziva kao graničar.

„Kada 3. armija oslobađa Prištinu, njegov bataljon odlazi na planinu Čemernik, na front prema Bugarima. U jednom bugarskom napadu 7. jula 1913. pradeda Lazar hrabro gine u kontranapadu srpskih snaga. U istom bataljonu nalazio se i Kosta Mijačić, bratanac Lazarev, koji je videvši stričevu pogibiju uzeo „šarenče“ sa guslama. Neprekidno vojujući, nosi ih sa sobom kroz Drugi balkanski rat a potom i Prvi svetski rat. Posle upada bugarske armade, krajem 1915. godine, povlači se sa jedinicom preko Kosova i Metohije, Crne Gore, Albanije i stiže 1916. na ostrvo Vido kao teški bolesnik među „otpisane“. Gusle su sa njim, iako i sam izmučen, pesmom guslarskom sokoli svoje saborce i vraća nadu u život“, objašnjava Mijačić.

Mijačić dalje prepričava kako su gusle sa ovih hrabrim čovekom nastavile put sve do njegove kući.

„Možda zahvaljujući pesmi na ostrvu Vido hrabro nastavlja i 1916. odlazi za Solun. Ratuje u Stepinoj armiji i rat završava 1918. godine u Sarajevu. Odatle odlazi po zadatku u Beograd, odakle za osam dana peške stiže u Kuršumliju i prvi put od početka Prvog balkanskog rata sreće se sa svojom porodicom“, kaže on.

Julijanu Mijačiću, sinu Lazarevom, saopštavaju vest o smrti oca, te on dobija gusle tek onda kada se saznalo da je Julijan bio učesnik Topličkog ustanka. Tek mu tada kao ratniku Kosta uručuje očeve gusle. Inače, Kosta Mijačić iz rata izlazi sa dva odlikovanja: Medaljom Obilića za hrabrost i Albanskom spomenicom.

Julijan, takođe guslar nosi gusle sa sobom u Aprilski rat 1941, kao vojnik Topličke divizije 5. armije, na front prema Caribrodu. Izbegava zarobljeništvo, vraća se u rodno mesto, učestvuje u otporu a guslarskom pesmom budi prkos i otpor zavojevaču.

„Godine 1980. deda Julijan daje mi gusle kao najstarijem unuku i vojniku po zanimanju i od tada su kod mene. U ratnim dejstvima 1991 – 1992 godine u kojima sam učestvovao i ja sam ih nosio sa sobom. Guslarskoj pesmi naučili me otac Milenko i stric Milija a naša je zajednička želja da gusle poklonim nekom muzeju“, kaže ovaj Nišlija.

Te gusle su svedok srpske istorije više od jednog veka i prošle su put srpskih Golgota i slavnih pobeda.

„Za mene je sveti zavet da gusle čuvam i tradiciju nastavim na dobrobit mog naroda“, ističe on.

Danas član niškog Društva Guslara Ratko Pavlović – Ćićko Živorad Mijačić ponosno priča o svojim korenima, dugom putu koji su prešle njegove gusle koje on iz milošte zove „šarenče“. Ponosno ih pokazuje i seća se brojnih nastupa uz guslarsku pesmu na radost sugrađana i kolega kojima je često priređivao nastup.

„Svojim primerom svako od nas kazuje kako se treba odnositi i boriti za očuvanje tradicije svog naroda“, završava ovaj ponosni Nišlija.

Više o radu niškog Društva Guslara Ratko Pavlović – Ćićko možete da pročitate na njihovom zvanično sajtu guslari.rs a i na FACEBOOK stranici društva.

Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.