Toplički ustanak – Jedini ustanak u Prvom svetskom ratu na okupiranoj teritoriji
Bio je to jedini ustanak na teritoriji okupiranoj vojskom centralnih sila.
Izbio je sredinom februara i održao se se do polovine marta 1917.godine. Zahvatio je teritorije Toplice, Jablanice, Jastrepca i Kopaonika a kasnije se proširio i na druge delove Srbije.
Izbijanju ustanka doprinelo je stanje u okupiranim oblastima: denacionalizacija, bezobzirna pljačka, rekvizicija i odvođenje stanovništva u internaciju. Neposredan povod ustanku bila je najavljena regrutacija srpskog stanovništva od 18 do 40 godina za bugarsku vojsku. Od tada počinju masovna bežanja u planine ispred bugarskih regrutnih komisija. Oko 20. februara započeli su prvi oružani sukobi između srpskih zaostalih vojnih obveznika i bugarskih potera.
Na čelu ustanka bile su vojvode: Kosta Vojinović Kosovac, Kosta Milovanović Pećanac, kapetan prve klase Milinko Vlahović, Toško Vlahović, Jovan Radović.
Jablanički odred vojvode Milinka Vlahovića pobedio je Bugare kod Bojnika 24. februara. Dva dana kasnije u Mačkovcu kod Kuršumlije započeta je bitka koja će prerasti u ustanak. Kuršumlija je oslobođena 28. februara, Lebane 1. marta, Prokuplje 3. marta a Blace 5. marta.
Ustanici su stvorili slobodnu teritoriju u prečniku od oko 80 km. Centar te slobodne teritorije, komitske države je u Prokuplju. Stvaranjem slobodne teritorije ustanici su ugrozili strategijske interese okupatora jer su preko slobodne teritorije prolazile važne komunikacije prema Solunskom frontu i Bliskom istoku.
Uprkos prvim uspesima ustanak se nije mogao dugo održati. Austro-nemačko-bugarska vojska povela je snažnu kontraofanzivu na oslobođenu teritoriju. Tehnički opremljenija i brojnija (60.000) neprijateljska vojska je ugušila ustanak u kome je učestvovalo oko 13000 ustanika.
Okupatori su ugušili pobunu i izvršili surovu odmazdu nad civilima, pa je, po podacima Anketne komisije, u toku ustanka i gušenja ustanka nastradalo oko 20000 ljudi i popaljeno oko 5000 kuća. Gerilske čete su se povukle u planine i nastavili su otpor sve do dolaska srpske i savezničke vojske sa kojom će učestvovati u borbama za oslobođenje Srbije.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
