Srednjovekovno utvrđenje „Železnik“ su ostaci srednjovekovnog grada, oko dva kilometra izvan sela, kraj puta koji iz Miljkovca vodi u Cerje. Kao nepokretno kulturno dobro imaju status spomenika kulture.
Arheologija
Očuvani su delimično ostaci zapadnog zida utvrđenja, a gotovo u prvobitnoj visini zidovi višespratne kule, izgrađenoj na najvišoj steni steni vrha ove čuke. Od kule je sačuvan u potpunosti severni i istočni zid. U zidovima kule sačuvane su originalne drvene grede santrača. Zidovi utvrđenja građeni su od lomnjenog i pritesanog kamena u krečnom malteru. Meštani ovaj srednjovekovni grad nazivaju Kula, dok se u izvorima XIX veka pominje kao Železnik.
Sa južne strane Železnika nalazi se lokalitet Gradište, kako meštani nazivaju završetak jedne blage padine sa stenovitom strmom obalom na levoj strani Toponičke reke. Narodna tradicija vezuje Gradište sa Železnikom pričom o prelaženju iznad reke preko razapetog platna. Na Gradištu nema vidljivih ostataka utvrđenja.
Srednjovekovno utvrđenje Železnik se ne pominje u istorijskim izvorima. Nastalo je, svakako, u drugoj polovini XIV veka, kada je Niš pripadao Srbiji kneza Lazara Hrebeljanovića (1371 – 1389). Utvrđenje se pominje u izvorima tek u XIX veku. Sačuvan je zapis na margini crkvene knjige Pentikostar o buni 16 niških sela protivu Turaka, početkom 1835. godine, i sukobu kod Železnika. Zapis glasi “16. januarija 1835. godine beše se na Železnik’’.
Austrijski putopisac i arheolog Feliks Kanic navodi za utvrđenje Železnik i naziv Železna vrata, koja su bila na ulazu u dolinu Svrljiškog Timoka. Dakle, utvrđenje Železnik, odnosno Železna vrata, čuvalo je prolaz iz oblasti Niša u Svrljišku dolinu, i obratno.
Spomenik kulture
Ostaci srednjovekovnog grada Železnik stavljeni su 1986. godine pod zaštitu zakona.
A
utor:
Milan Novaković
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
