Vizantijska ulica u Niškoj tvrđavi jedan je od arheoloških lokaliteta i jedinstvena prostorna ambijentalna celina na centralnom platou antičkog carskog Naisa u neposrednoj blizini Bali-begove džamije.
Naime radi se o javnom, reprezentativnom delu antičkog grada, sa svim osobinama koje odlikuje kasnoantičku – tetrahijsku arhitekturu. Arheološka istraživanja na ovom lokalitetu, u Niškoj tvrđavi, koja su vršena od 1962. do 1963. godine, prvi put su otkrila materijalne ostatke ove antičke ulice. Arheološki nalazi proistekli iz ovih istraživanja ukazuju da je ulica na centralnom platou mogla biti izgrađeni u periodu od 5. do 6. veka, i da se može dovesti u vezu sa rekonstrukcijom grada izvedenom u post Konstantinovo vreme.
“Justinijan prvi Veliki jedan od najvećih vladara Rimskog carstva rođen je baš ovde u Srbiji i Niš mu je bio posebno važan grad koji je on obnovio nakon propasti Huma sredinom 5. veka. To znamo upravo po ovoj ulici koje su naši arheolozi otkrili sredinom 20 veka”, kazao je istoričar Vladimir Jovanović.
Objašnjava da se Vizantijska ulica prostirala u pravcu sever-jug.
“Bila je ulica prepuna zanatskih radnji, bakalnica, prodavnica, a to znamo jer je pored ovih zidina pronađena zaostavština kulturnog nasleđa koje su pravile same te zanatlije. Danas predstavlja jendo od najvećih kulturnih blaga iz perioda srednjeg veka”, rekao je Jovanović.
Zbog svog istorijskog i arheološkog značaja lokalitet je proglašen, 23. decembra 1982. godine, za „Kulturno dobro od velikog značaja“ .
Vizantijska ulica koja ima portik na stupcima građenim od opeka, i njena orjentacija u pravcu sever-jug, navodi na zaključak da se radi o ulici nastaloj carskim dekretom. Uz ulicu se pored portika nalaze i ostaci odvodnog kanala i delovi vodovoda. U istočnom delu ulice je jedna građevina na kojoj se uočava više pregradnji i promene u planu. Ulica je popločana kamenim pločama dimenzija; 114 h 75 cm, 118 h 95 cm, 120 h 80 cm) nepravilnog četvorougaonog oblika.
Otkrivene prostorije na lokalitetu duž cele ulice su više puta prepravljane, što ukazuje da su najverovatnije više puta menjale namenu, dok pronađeni ostaci oruđa sa tragovima zlata, ukazuju da je u objektima Vizantijske ulice postojala i radionica za obradu plemenitih metala.
Ovaj arheološki lokalitet pozicioniran je u centralnom delu Tvrđave, uz sam objekat Bali-begove džamije, koja je nakon više od 11 vekova, u vreme Osmanlija najverovatnije jednim delom izgrađena i na temeljima ove ulice.
Tekst je deo projekta “Šetnja kroz Nišku tvrđavu”, koji je sufinansiran od strane Gradske uprave za društvene delatnosti na Konkursu za sufinansiranje projekata za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja na teritoriji grada Niša u 2023. godini.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
