Kuća Stambolijski istorijski podsetnik na vreme turske vladavine i period oslobođenja Niša

Kuća Stambolijski koja se nalazi u užem centru grada jedna je od zaštićenih kuća zakonom i svojom karakterističnom arhitekturom “čorbadžijskih” kuća iz 19. veka ona daje uvid u neka davna vremena kako je izgledao Niš za vreme vladavine Turaka i nakon njegovog oslobađanja kada je kuću otkupio poznati niški trgovac Todor Stanković  “Stambolija” po čijem nadimku je ona i danas poznata.

Istoričar Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Nišu, Đorđe Stošić, rekao je da ona ima značajne arhitektonske elemente karakteristične za stambene objekte 19. veka.

“Po oslobođenju Niša od Turaka kuću je kupio Todor Stanković “Stambolija” još nedovršenu od Ahmeta Memetovića. Kuća Stambolijskih čuva sve odlika srpsko-balkanskog stila stare gradske arhitekture Niša”, rekao je Stošić.

On ističe, da je kuća u osnovi sa simetričnim rasporedom prostorija, pravougaone osnove gde se na fasadnoj spratnoj masi prema ulici ističu dva manja erkera. Građena je u sistemu bondruka i pripada kućama koje su karakteristične za imućnije turske porodice.

“Karakteristični detalji enterijera kod ove kuće su tavanica obrađena od drveta sa rozetama, ornamentisana vrata, dolapi i lepo profilisane police. Četvoroslivni krov objekta sa bađom i strehama koje su opšivene daskama i pokriven je ćeramidom”, kazao je Stošić.

On dodaje da je u toku 1981. godine stara kuća Stambolijskih porušena i na tom mestu sagrađena nova koja je nešto viša od orginalne kuće i sada služi za potrebe ugostiteljstva.

“Ova kuća pripada profanoj balkanskoj arhitekturi i sagrađena je kao bogata varoška stambena kuća sa više od 10 prostorija. Ovde je i 1878. godine osnovan Crveni krst Niš”, kazao je Stošić.

Arhitekta Hadži Ivan Redi rekao je da je kuća Stambolijski koja je poznata iz turskog i vremena nakon oslobođenja Niša bila u jadnom stanju 60-ih i 70-ih godina.

“Dobijanjem novog vlasnika ona je dobila današnji izgled. Ona vrlo dobro i šarmantno izgleda i u osnovi je zadržala formu, međutim, sve ostalo je prilagođeno restoranu”, kazao je Redi.

On je dodao, da uvek postoji dilema kako sačuvati istorijsko i kulturno nasleđe tih značajnih objekata i ne povrediti istorijsku nit, a sa druge strane udahnuti im život ovog vremena.

Izgradnja kuće Stambolijski započela je 1875. godine, a završena je 1878. godine.

Tekst je deo projekta „Gde prošlost susreće budućnost“ koji je podržan od strane Sekretarijata za kulturu i informisanje Grada Niša u okviru raspodele sredstava za finansiranje proizvodnje medijskih sadržaja u 2019. godini.

Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.