U okviru sondažnih arheoloških istraživanja koja Zavod sprovodi na trasi Železničke obilaznice oko Niša, još jednom je otkrivena trasa rimskog akvadukta – glavni pravac vodosnabdevanja antičkog Naisusa.
Istražen u dužini od oko 40 m (u okviru trase Žel. obilaznice) i kao i do sada, sastoji se iz dve glavne faze:
starije – keramički cevovod,
mlađe – zidani vodovodni kanal (sa revizionim šahtom),
Rimski akvadukt predstavlja specifično arheološko nasleđe, jer se radi o linijskom arheološkom objektu.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš, sprovodeći zaštitna arheološka istraživanja u okviru različitih projekata kako urbanog tako i infrastrukturnog razvoja, u poslednjih 5 godina, čak 6 puta je istraživao rimski akvadukt, na nekoliko različitih lokaliteta u gradu i neposrednoj okolini i to:
2020. na arheološkim lokalitetima Pod Vinik i Pod Vinik 2 , u okviru komercijalne izgradnje (zapadni krak Somborskog bulevara, severno od Pantelejske kasarne),
2022. godine na arheološkom lokalitetu Pod Vinik 2 (zapadni krak Somborskog bulevara, severno od Pantelejske kasarne),
2023. godine na arheološkom lokalitetu Rimski akvadukt – Prevalac, kod D. Matejevca, na trasi gasovoda Niš-Dimitrovgrad (severoistočni obronci Vinika),
2024. godine na arheološkom lokalitetu Rimski akvadukt – Gornjomatejevačka, u okviru komercijalne izgradnje (na kraju Gornjomatejevačke ulice),
2025. godine na arheološkom lokalitetu Rimski akvadukt – Ardija, na trasi žel. obilaznice (između Gornjomatejevačke ulice i žel. nadvožnjaka iznad auto-puta na pruzi Niš-Zaječar).
Na osnovu dosadašnjih istraživanja, može se pretpostaviti njegova trasa u okviru grada – pravcem Gornjomatejevačke ulice ka Somborskom bulevaru, Pantelejskoj kasarni do Naisusa (na prostoru današnje tvrđave). Izvorište nije pouzdano utvrđeno, ali se pretpostavlja da se nalazi na Srećkovom vrelu, iznad Kamenice. Svežu pijaću vodu je dovodio do rezervoara u blizini grada (odakle je voda distribuirana potrošačina), čiji je položaj za sada nepoznat.
Dosadašnjim arheološkim istraživanjima rimskog akvadukta utvrđeno je takođe da je na više mesta oštećen ili uništen aktivnostima u okviru različite izgradnje (vodovoda, kanalizacije, podzemnih i nadzemnih elektrovodova, komercijalne izgradnje itd.), a koje nisu prijavljivane.
„Apelujemo na građane i pravna lica da ne uništavaju arheološko nasleđe, jer to predstavlja krivično delo“, navode iz Zavoda.
Rimski akvadukt se datuje u period između 3. i 5. veka.
Najverovatnije je izgrađen nakon što je Naisus stekao status grada u okviru Rimskog carstva i korišćen je do sredine 5. veka, do hunske najezde. Prvobitno formiran kao keramički cevovod, nakon razvoja grada u vreme vladavine imperatora Konstantina (početak 4. veka) koji je uslovio i potrebu za povećanjem infrastrukturnih kapaciteta gradskog naselja – izgrađen je zidani vodovodni kanal.
Rimski akvadukt predstavlja direktnu vezu današnjeg Niša sa antičkim Naisusom i vladavinom imperatora Konstantina.
Dosadašnjim arheološkim istraživanjima Zavoda, rimski akvaudkt je otkriven u ukupnoj dužini od oko 200 m, na više različitih lokaliteta.
Grad Niš se može pohvaliti time ne samo da je jedan od retkih gradova koji baštine i rimski akvadukt, već i time da poseduje do sada najbolje istražen rimski akvadukt u Srbiji.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
