“Vremeplov: zgrada Univerziteta u Nišu kroz vekove“, naziv je izložbe kojom, između ostalog, ova obrazovna ustanova obeležava 55 godina postojanja i rada.
Fotografije i zanimljivosti iz istorijata ove monumentalne građevine mogu se videti u svečanoj sali Univerzitetske biblioteke, koja je organizator, a autori izložbe su Goran Marinković i Zoran B. Živković. Ulaz je besplatan.
Izložba obuhvata brojna dokumenta iz istorijata zgrade Univerziteta, uključujući i neke, do sada, potpuno nepoznate javnosti.
“Izložbu čini 16 panoa na kojima su hronološki prikazani svi istorijski važni događaji. Krenuli smo od vremena izgradnje objekta, do događaja i ljudi koji su poznati javnosti. Posetiocima smo ponudili dokaze i o manje poznatim događajima koji su se zbili pod krovom zgrade današnjeg Univerziteta”, kaže Goran Marinković jedan od autora izložbe.
Zgrada Univerziteta najpoznatija je po događaju iz 1914. godine, u vreme kada je Niš bio ratna prestonica i kada je u njoj bilo smešteno srpsko rukovodstvo. Te godine krajem jula, na adresu tadašnjeg presdsednika Vlade Kraljevine Srbije, Nikole Pašića, stigao je telegram kojim je Austrougarska objavila rat Srbiji, koji je za samo nedelju dana prerastao u Prvi svetski rat.
“Ovde su se u januaru 1916. godine prvi put sreli bugarski car Boris i nemački Vilhelm II kako bi se dogovorili o daljem toku rata, a već naredne godine sa balkona ove zgrade, tri evropska vladara tadašnjih centralnih sila, Austrije, Nemačke i Bugarske, posmatrali su poslednju paradu svojih vojnih jedinica, pred njihov veliki poraz u Prvom svetskom ratu. Nekoliko decenija kasnije ovde je boravio i predsednik SFRJ Josip Broz Tito i to u dva navrata 1959. i 1971. godine u čast Univerziteta”, otkriva Marinković deo izložbene postavke.
Do fotografija koje čine ovu postavku, došli su, kaže Marinković, uz podršku Etnografskog muzeja iz Ljubljane, Muzeja istorije Jugoslavije iz Beograda, Istorijskog arhiva Niš, Narodnog muzeja Niš i Narodne biblioteke “Stevan Sremac”, kao i kolekcionara Branislava Dikića, Dragana Sremca i Jovana Ćirića.
Izložba će trajati do kraja leta, nakon čega će autori započeti rad na Monografiji zgrade Univerziteta koju će objaviti naredne godine.
Igradnja zgrade današnjeg Univerziteta počela pet godina po oslobođenju Niša od Turaka, a završena je 1887. godine za potrebe Okružnog načelstva gde je, pored Suda i policije, bila smeštena i administracija. U periodu od 26. jula 1914. do 16. oktobra 1915. u ovoj zgradi je bio smešten kabinet predsednika srpske vlade Nikole Pašića,
Posle Prvog svetskog rata 1925. godine je dozidan još jedan sprat na zgradi, a današnji izgled građevine datira od 1935. godine, kada je Niš postao središte Moravske banovine, odnosno upravna jedinica Кraljevine Jugoslavije. Po oslobođenju 1945. u ovoj zgradi je bilo sedište Narodnooslobodilačkog odbora, kasnije i sedište niškog sreza, da bi od 1965. godine postala stalna adresa Univerziteta u Nišu.
Zgrada Načelstva je vidno odudarala od orijentalne arhitekture tadašnje Niške arhitekture, svojim zapadnoevropskim stilom. Kompletna stolarija u zgradi je bila izrađena u jednoj od bečkih radionica, o čemu svedoči utisnut natpis na stolariji sa oznakom “VIEN”.
Obeležavajući stogodišnjicu početka Velikog rata, ovde je, zasedala Vlada Republike Srbije.
U novije vreme zgrada Banovine bila je interesantna i domaćoj filmskoj industriji, te su upravo ovde snimane scene nekoliko domaćih filmova. Najpoznatiji su, svakako, “Zona Zamfirova” i “Pljačka Trećeg Rajha” Zdravka Šotre i “Lager Niš” Miomira Stamenkovića.
Pod krovom ovog monumentalnog objekta danas funkcioniše niški Univerzitet, Univerzitetska biblioteka, Privredna komora i Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš, koji je 1972. godine doneo rešenje o zvaničnom proglašenju zgrade starog Načelstva kao spomenikom kulture.
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
