Od kada je, sa nepunih 15 godina iz rodne Metlike, otišao u Vojnu muzičku školu u Vršcu, Franc Sašek je do svoje smrti živeo u Srbiji. Tome je doprinela i ljubav sa Milicom Tošićom koju je upoznao u Pirotu, gde je kao mladi vojni muzičar bio u službi. U Nišu je bio vojni muzičar, jedan od osnivača niškog Simfonijskog orkestra, profesor na predmetu horna u srednjoj muzičkoj školi ” Dr Vojislav Vučković”, jedan od Slovenaca koji je ceo svoj život, skromno i nenametljivo posvetio kulturi Niša. Ovo je njegova životna priča, sastavljena od fragmenata sećanja porodice i malog broja Nišlija muzičara koji ga nisu zaboravili. Sahranjen je na niškom Novom groblju 26. oktobra 1986. godine.
Franc Sašek rođen je u skromnoj porodici Janeza i Tereze u mestu Metlika u oblasti Bela Krajina u Sloveniji , 16. novembra 1908. godine, kao jedno od petoro dece. Skromni uslovi života, ali i talenat za muziku koji se u to vreme već javio, odveli su ga daleko od rodnog doma, u Vršac, gde je osnovana Vojna muzička škola 1920. godine.
Prva klasa učenika ove škole upisana je 1. novembra 1921. godine, a mladi Franc, sa nepunih 15 godina, primljen je u školu 1923. godine. Bio je izuzetno marljiv i talentovan, a hornu je izabrao kao instument kome će posvetiti ceo svoj radni vek.
Nakon završetka škole, po sećanju porodice, nekoliko godina bio je predavač i saradnik u nastavi u Vršcu, jer u to vreme nije bilo dovoljno muzički školovanog kadra.
Prvo njegovo vojno službovanje bilo je u Pirotu, koji je u to vreme bio granica prema Bugarskoj. Upravo tu, u Pirotu, upoznaje ljubav svog života Milicu Tošić, sa kojom se kasnije i ženi i dobija dvoje dece, Nadeždu 1932. i Josifa 1934. godine.
Bio je sportista, fudbaler, igrao je na međunarodnoj utakmici u Sofiji u kojoj su snage odmeravali jugoslovenski i bugarski vojnici.
Bezbrižno vreme posvećeno ljubavi, porodici i radu u Vojnom orkestru koji je tada nastupao širom Srbije, prekida rat, 1941. godine.
Zajedno sa svojim kolegama vojnicima, tada Kraljevine Jugoslavije, Franc Sašek zarobljen je 10. aprila 1941. godine u Babušnici od strane nemačko- italijanske vojske i deportovan u Poljsku. Njegov zarobljenički broj bio je 61648, a nalazio se u logoru Stalag 9 C. Kasnije je radio na imanju kod nemačkih seljaka kao zarobljenik, a kraj rata i oslobođenje zateklo ga je kao tumača u bolnici, jer je tečno, osim slovenačkog, govorio i nemački i srpski jezik.
Prema podacima Crvenog krsta Jugoslavije, oslobođen je 15. aprila 1945. godine, nakon pune četiri godine zarobljeništva.
Po povratku u Jugoslaviju, Sašek se sa porodicom seli u Niš, a zatim se priključuje i Vojnom orkestru u Domu vojske JNA koji je u dolazećim godinama postao ozbiljan orkestar, koji je nastupao na svim vojnim i državnim svečanostima.
Nekolicina vojnih muzičara među kojima je bio i Sašek su, zajedno sa doktorom Ilijom Marinkovićem inicirali i formiranje niškog Simfonijskog orkestra, daleke 1953. godine. Simfonijski orkestar u Nišu i do današnjeg dana ostao je jedini takve vrste van Beograda.
Blagoje Ilijevski, flautista i potpukovnik u penziji je u Vojni orkestar u Nišu došao nakon rasformiranja orkestra u Kumanovu, 1969. godine.
“Franc Sašek je te godine kada sam ja došao u Niš, već bio pred penzijom. Znam da smo mi, tada mladi muzičari, jako poštovali nekolicinu starijih, među njima i Sašeka. Svi oni su, a kasnije i mi, bili saradnici niškog Simfonijskog orkestra, ili kako su nas zvali, pridruženi članovi. Osim redovnih dužnosti, sviranja na vojnim i državnim svečanostima, orkestar koji je u to vreme imao 60 muzičara, izvodio je u niškom Simfonijskom orkestru i najsloženija dela umetničke, klasične muzike sa gostujućim dirigentima”, sećanja su Ilijeskog.
Od 1963. do 1969. godine bio i honorarni profesor horne u srednjoj muzičkoj školi ” Dr Vojsilav Vučković” u Nišu. Do njegovog dolaska, u školi se nije izučavala horna kao instrument, a prvi Sašekov učenik bio je Luka Novaković.
“Luka Novaković bio je naš najbolji učitelj horne, naravno posle učitelja, Sašek nam je bio prvi profesor za ovaj instrument. Novaković je sa svojim učenicima doneo brojne nagrade školi i sada mogu da kažem da imamo plejadu dobrih hornista. Trenutno je profesor horne Evica Radevska”, kazao je direktor muzičke škole Borivoje Mladenović Ćaba.
Od 1969. godine Franc je bio vojni penzioner, a penzionisan je u činu kapetana. Dobitnik je medalja za zasluge za narod i vojne zasluge. Odlikovan je i povodom desetogodišnjce i dvadesetogodišnjice od osnivanja JNA.
Krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina, zajedno sa svojim prvim učenikom, Lukom Novakovićem, osnovao je Gradski duvački orkestar u kome je svirao činele.
Orkestar su većinom činili pezionisani vojni muzičari, a svirali su promendane koncerte u Tvrđavi, nedeljom u 12 sati. Na repertoaru su im bile lake note, popularne starogradske pesme i poznata dela svetskih majstora klasike. Franc Sašek bio je aktivan u ovom orkestru do svoje smrti.
Preminuo je u svojoj 78. godini i ostao upamćen po veseloj naravi, dobroti i nadimku “Šećerko”.
Dobri ljudi su sreća na ovom svetu, s ponosom i ljubavlju posvećeno mom dedi
unuka Olivera Sašek Radulović
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
