Crkva Presvetog srca Isusovog

Crkva Presvetog srca Isusovog je rimokatolička crkva u Nišu izgrađena 1884. godine. U Nišu su katolici prisutni još u srednjem veku. Radilo se o trgovcima iz Dubrovnika, koji su bili stalni predstavnici trgovačkih kuća u većim srpskim gradovima.

Iz tog perioda ostala je Latinska crkva u Gornjem Matejevcu. Tokom perioda vladavine Osmanskog carstva za malu zajednicu je bio nadležan biskup sa sedištem u Skoplju.

Istorija današnje zajednice počinje u drugoj polivini 19. veka. Nakon što je Kneževina Srbija 1878. postala nezavisna, obavezala se za izgradnju železničke linije Beograd-Niš.

Tada su brojni radnici iz drugih zemalja, pre svega inženjeri i stručni ljudi u građevinarstvu, dolazili u tadašnju Srbiju. Godine 1884. je u privatnoj kući kod gostionice Marger otvorena rimokatolička kapela. Iste godine je božiju službu počeo da vrši misionar barnabita Čezare Tondini de Kvarengi. Sedište se nalazilo u Kragujevcu. U to vreme u Nišu je bilo oko 200 vernika, a crkva Presvetog Srca Isusovog gradi se na placu koji je kupljen u vreme Turaka, a sredstva je pribavio prizrenski nadbiskup Bugareli.

Turci nisu dozvoljavali izgradnju rimokatoličke crkve u Nišu. Sagrađena je tek po oslobođenju Niša od Turaka i gradnje pruge. Izgrađena je prva »katolička crkvica, stan i škola« u varoši.

Godine 1885. iz Poljske je došao sveštenik Vilibald Čok, misionar iz reda benediktinaca. Vodio je rimokatoličku misiju u Nišu do 1903. godine sa prekidom od 1897. do 1901. usled sukova sa svojim biskupom Štrosmajerom. Nasledio ga je Julije Biljan koji tu ostaje do 1918. godine. Nakon njega dolazi Hubert Karthaus do 1920. a Ferdinand Hrdi iz Češke do 1927. godine. U samom Nišu renovirao je i staru crkvu posvećenu Presvetom Srcu Isusovu 1925. godine. Crkva je obnovljena i proširena, a uz nju je sagrađen i toranj.

Nešto kasnije, 1934. godine, rimokatoličkoj crkvi u Jug-Bogdanovoj ulici dozidan je sprat. Projekat dogradnje izradio je niški arhitekta Julijan Djupon.

Godine 1992, za vreme župnikovanja vlč. Antuna Pečara, na sednici župskog veća uz prisustvo beogradskog nadbiskupa Franca Perka dogovoreno je da se gradi nova i veća crkva. Za arhitektu je predložen g. Zoran Marković. I krenulo se u izgradnju. Požrtvovanošću vlč. Antuna, uz razne donacije sa strane izgrađena je crkva i novi župski stan.

Franjevci Bosne Srebrene dolaze ponovo 2007. godine. Naime, 21. oktobra 2007. pod sv. misom u 10.00 sati, fra Niko Josić postavljen je za župnika crkve Presvetog Srca Isusova u Nišu. Uvođenje u župu obavio je sam beogradski nadbiskup mons. Stanislav Hočevar, uz prisustvo generalnog vikara fra Leopolda Rohmesa kao izaslanika Franjevačke provincije Bosne Srebrene. Isto tako, za kapelana župe postavljen je i fra Kristijan Montina, koji će svoju službu obavljati do januara 2008. godine.

Od sakralnih objekata po filijalama postoji jedna kuća u Leskovcu u kojoj je priređen prostor za obavljanje pastorala. Taj duhovni prostor posvećen je Blaženoj Djevici Mariji Kraljici (22. avgusta). Pastoral za vernike u Pirotu vrši se jednom mesečno i to u prvatnoj kući porodici Andrea. Župa u Nišu prostorno je velika, zauzima gotovo čitavu južnu Srbiju – od Aleksinca pa do granica s Makedonijom, i Bugarskom.

Izvedeni projekti u Nišu

Javni objekti

• Spomenik na Čegru
• Zgrada Englesko-srpskog doma
  (danas Dom srednjoškolske oomladine), 1926.
• Spomenik na Čegru, 1927.
• Učiteljski dom, 1932.
• Rimokatolička župa, nadogradnja sprata, 1934.

Stambeni objekti

• Palata trgovca M. Vasića
• Kuća trgovca Milorada Vasića
  ul. Obrenovićeva 38, 1927.
• Kuća industrijalca Josifa Apela
  u ul. Gospodska 2 (danas Lole Ribara), 1932.
• Kuća Olbriha Adama
  u ul. Jug Bogdanova 3, 1932.
• Kuća trgovca Đorđa Ćermila
  u ul. Mrnjavčevićeva (danas Drvarska 2), 1932.
• Kuća Petra i Dobrosava Mitića
  u ul. Momčilova (danas M. Veljkovića Špaje), 1932.
• Kuća Paše Mašovića
  u ul. Carice Mare (danas ul. Anete Andrejević), 1932.
• Kuća kafedžije Dragutina Marjanovića
  u ul. Novopazarska 23, 1932.
• Kuća dr. Mihajla Đorđevića
  u ul. Znepoljska 11, 1932.
• Kuća trgovca Davida Abenšoama
  u ul. G. M. Lešjanina 20, 1932.
• Kuća g-đa S. Olivenkove i N. Sapježko
  u ul. Beogradska 17, 1933.
• Kuća Branka St. Mitića
  ul. Hreljina 44a, 1933.
• Kuća inženjera Ž. i S. Milosavljevića
  u ul. Milentijeva 12a, 1933.
• Kuća industrijalca Nikole Cvetkovića
  u ul. Kap. Kostina 5, 1933.
• Kuća Radmile Tutunović
  u ul. Brijanova 5, (danas ul. Mačvanska), 1933.
• Kuća Trgovca Leon Hazana
  u ul. G.M. Lešjana 41, 1933.
• Kuća penzionera Osvalda Repića
  na Keju kralja Petra I, br 8. (danas M. Paligorića), 1933.
• Kuća livca Nikole Drezgića
  u ul. Kalenikova (danas Marije Bursać), 1934.
• Porodična kuća samog arhitekte Djupona
  u ul. Ljubićska 1, 1934.

Izvori:

• Niški Arhiv
• Niški Vesnik
• Istorija Niša II
• Wikipedija

Specijalna zahvalnost
Bobanu Jankoviću koji je pomogao članak

priredio:
Milan Novaković

Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.