Učeni sveštenik sa Univerziteta u Tubingenu, Štefan Gerlah, , naglašava da je Niš ” otvoren kao varošica “, odnosno da ima utvrđenje čije zidine samo naziru. Nabrojao je ” 6 do 7 džamija “, među kojima i jednu manju u tvrđavi , u kojoj je ” pokopan Hamza beg ” iz Đule, grada u mađarskoj osvojenog od Turaka 1541. godine.
Hamza beg je, kako je naveo Gerlah, odveo iz Mađarske veliki broj žena i dece i njima naseli dva sela kod Niša. Na teritoriji opština Ražanj i Prokuplje i danas postoje dva sela sa nazivom Mađare.
I u ovom putopisu pominje se u Nišu manja crkva sa sveštenikom koji spada ” pod Peć”. Građenje ove crkve biva u vreme obnove Pećke Patrijaršije ( 1557, 1766 ), koja je svakako bila povod da Turci dozvole podizanje novog kultnog objekta u gradu. Jedan podatak iz druge polovine XVI veka možda bi mogao doprineti lociranju ove crkve.
U Smederevskom defteru iz vremena Murata III pominje se, pored drugih Niških mahala i ” mahala mesdzida crkva “, što ukazuje na menjanje namene hrišćanskog objekta u muslimanski. Da li se ovo odnosi na crkvu sv. Nikole, koja je više puta prepravljana u džamiju?
Ime po reci
Desetak godina posle Gerlaha kroz Niš je prošao još jedan Nemac u sastavu austrijskog poslanstva. Bio je to pruski lekar i apotekar Rajnold Lubenau, koji je u Nišu boravio sredinom marta 1587. godine.
O Nišu je u svom dnevniku zabelezio :
Grad Niš nosi ime po reci Nišavi, koja protiče kroz grad; ranije je bio znatan i veliki grad, kao što je još i sada poznat , ali sada jedva da postoji šesti deo i mogu da se vide tu i tamo zidine, veliki komadi svodova pod zemljom i bedemi, kao i veliki deo tvrđave ispred koje smo prošli kada smo ušli u grad, ali sasvim porušena i oronula. Grad lezi ispod velike i visoke planine, koja je puna toplih izvora,i ovde je polovina puta od Beča do Carigrada. Ovaj grad je nekada bio prestonica Srbije.
…. Inače narod ( srpski ) je siromašan i prost. Velika teškoća kod tog naroda je što on treće ili četvrte godine mora ropski da daje Turcima, kao desetak, svoju decu, koja su odvođena u određena mesta i odgajana u turskoj religiji i obrezana. U Nišavi, priča se da se, u jednom viru, koji je još ograđen ogradom od zbunja, udavio jedan car pošto je pored grada vodio veliku bitku, u kojoj se oznojio, i kada je hteo u ovoj reci da se osvezi i okupa, ostao je u njoj; stanovnici su nam pokazali to mesto i oni misle da je to bio car Sigismund …… Ispred našeg konačišta našli smo veliki mermerni kamen, na kome je bio urezan natpis ….. “
Nastaviće se …….
Tekst je iz knjige Stari zapisi o Nišu, Borislava Andrejevića
Dragi čitaoci, ako želite da budete u toku i saznate prvi najnovije vesti iz Niša, preuzmite aplikaciju Niške Vesti za Android ili iPhone.
